DUYGU ERDOĞAN - Yaz mevsimi geride kaldı ancak tüketiciler yaz aylarının bereketini göremedi. Tarla üretimi devrede olmasına rağmen sebze meyve fiyatlarında beklenen düşüşler olmadan yaz bitti. Yakın dönemde ise tarla ürünlerinin bitmesi ve henüz sisteme girmeyen sera üretimi nedeniyle fiyatlarda yeni bir artış dalgası daha yaşanabileceği belirtiliyor. Hayvansal üretimde ise meralarda beslenen hayvanlar artık içeriye girmeye başlıyor. Bu nedenle hayvanlar için yem ihtiyacı artacak. Yıllık artış oranı yüzde 60’ı geçen yem fiyatlarının, süt ürünlerinden et ürünlerine, kanatlı hayvanlardan yumurtaya kadar pek çok ürün üzerinde etkili olması bekleniyor.

Türkiye genelinde 40 ilde etkili olan ve özellikle hububat ve bakliyat bölgelerinde sorun oluşturan kuraklık, piyasalara yansıyor. Bu kapsamda gıda enflasyonunu artıran temel gıda ürünlerinden arpa, buğday, mısır, yulaf, nohut, mercimek ithalatında gümrük vergileri yılbaşına kadar sıfırlandı. Toptancı hallerinden perakende satış noktalarına kadar sıkı bir denetim var. Buralarda fiyatları haksız artıran, alış ve satış fiyatı arasında yüksek oran farkına sahip firmalar için cezai işlemler uygulanacak. 

Meyve yine hızlı

Yaz boyunca şeftali, nektari çeşitlerinin kilo fiyatı en düşük 12 lira olurken, genel olarak 15 liranın üzerinde seyretti. Kavun ve karpuz kilo fiyatları üç liradan, elma ve erik çeşitleri ise 7 liradan aşağı inmedi. Üzüm çeşitleri 8 - 12 lira arasında bulunurken; bu yıl piyasaya çok hızlı giren ve hızlı tükenen kiraz 20 lira, çilek 15 lira, kayısı ve yenidünya ise 18 liranın altına düşmedi. Sonbahar ile erkenci çeşitleri tezgaha inen mandalina ve portakal 10 lira, nar 16 lira, mevsimin meyvesi incir ise 18 - 25 lira arasında satılıyor.

Patlıcan ve kabak kilo fiyatları 5 - 7 lira arasında oluşurken; taze fasulye 15 liranın altını, bamya 25 liranın altını görmedi. Biber çeşitleri 12 lira seviyesinde bulunurken; yaz aylarının bereketli yeşillikleri ise oldukça pahalıya tüketildi. Kıvırcık marul tanesi 5 - 7 lira arasında fiyatlara satılırken, semizotu da aynı fiyat aralığında bulundu. Domates fiyatları ise yaz ayları boyunca oldukça çeşitliydi. Genel ortalama 6 lira olsa da 3 lira ile 12 lira arasında tüketilebildi.

‘Kış zor geçecek’

Üretici için en ciddi girdi maliyetleri bu dönemde yem, gübre ve tohum fiyatı olarak dikkat çekiyor. Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan tarımsal verilere göre, 2020 Temmuz ile 2021 Temmuz arasında geçen bir yılda gübre fiyatında en az yüzde 85, yem fiyatlarında ise yüzde 50 - 70 arasında artışlar görüldüğünü söyledi. Girdi fiyatlarıyla üreticinin sattığı ürün arasında oluşan farkın temel bir sorun olduğunu kaydeden Yıldırım, “Fiyat artıyor diye hemen ithalat kapısı açılıyor, üretimin sürdürülebilirliğini zorlaştırıyoruz; üretici üretimden çekiliyor, fiyatlar yükseliyor. Bir kısırdöngü gibi. Bu yıl zaten taşıma maliyetleri çok yüksek, kuraklık da vurdu. Yaz aylarının bereketini hissedemeden zor bir kış dönemine giriyoruz” dedi.

‘6 kat fark var’

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin üretici ve yem firmalarına uygun fiyata arpa satarak piyasayı regüle etmeye çalıştığını hatırlatan Balıkesir Ticaret Borsası Başkanı Ersin Erdoğmuş, “Destek faydalı ancak verilen ürün miktarı artırılarak devam etmeli. Örneğin süt üreticileri zorlu bir dönem geçiriyor. Üretimi bırakanlar oluyor ama tüketici de tüm süt ürünlerini oldukça zamlı yiyor. Bu çıkmazdan kurtulmamız için özellikle küçük üretici ailelere destek artmalı. Tarımsal nüfusun azalması ülkemiz için ciddi bir tehdit” uyarısında bulundu.

“Çiftçi kazanamıyor, vatandaş pahalıya yiyor” diyen Aydın Ziraat Odaları İl Koordinasyon Başkanı Mehmet Kendirlioğlu, “En azından bir tarafın şartlardan memnun olması gerekiyor. 50 kiloluk dap gübresi geçen yıl 150 lira iken bu yıl 300 lira oldu. Zirai ekipman, zirai ilaç; hepsinde 3 ila 6 kat arasında artışlar var. Özellikle kuraklığın vurduğu bölgelerde tohumluk fiyatları yüksek seyrediyor” diye konuştu.